Maar door er echt een programma van te maken zie je wel dat we meer kunnen aanjagen, ook bij andere programma’s. Want in inclusie zit heel weinig budget, we hebben wel wat budget om projecten op te starten maar de echte grote veranderingen zitten ook op andere portefeuilles.
Tim Kroesbergen: In deze vijfde aflevering heb ik de voorzitter van het Apcg Marjolein van den Broek naast mij zitten en hebben we Martien Louwers te gast. Zij is sinds 2018 wethouder van onder andere inclusie in Arnhem.
Welkom Martien. Je bent de eerste wethouder inclusie in Arnhem, hoe ging dat?
Martien Louwers: Voordat ik wethouder werd was ik twaalf jaar raadslid en in onze begroting hadden we een aantal veranderprogramma’s, zo heet dat, en als fractie van de Partij van de Arbeid, want daar ben ik ook voor actief in de politiek, vonden wij het gek dat inclusie geen programma was. Want als je kijkt naar de samenleving, in Arnhem, maar eigenlijk natuurlijk de samenleving breed, dan is die superinclusief als je kijkt naar mensen met een beperking, mensen met een andere culturele achtergrond, en daar hadden we geen veranderprogramma voor terwijl we wel vonden dat daar wat verandering op nodig was.
Het heeft even geduurd voordat het programma überhaupt wat body kreeg en daar is het vorige college wel mee begonnen maar toen de vraag op tafel kwam wie wil de portefeuille inclusie? Ja, toen vond ik het natuurlijk vanuit de Partij van de Arbeid dan wel heel fijn om met dat programma dat we zelf hadden aangegeven dat we dat belangrijk vinden om daar ook mee aan de slag te kunnen gaan.
Tim Kroesbergen: Dat sloot dan wel mooi aan. Kun je een beeld scheppen hoe in 2018 inclusie er bij stond in vergelijking met nu?
Martien Louwers: Nou, ik denk dat, voordat het überhaupt een veranderprogramma werd, was het zeker niet een onderwerp dat geen aandacht had, want inclusie dat zit eigenlijk overal wel een beetje in. We hebben natuurlijk ook al heel lang een goede samenwerking met het Apcg en die kaarten ook veel zaken aan. Die zijn ook wel opgepakt in de loop van de jaren. Maar door er echt een programma van te maken zie je wel dat we meer kunnen aanjagen ook bij andere programma’s. Want in inclusie is zit heel weinig budget in, we hebben wel wat budget om projecten op te starten. Maar de echte grote veranderingen zitten ook op andere portefeuilles.
Zelf heb ik de portefeuille Werk en Inkomen, daarin is inclusie ook een heel belangrijk thema, maar dat is het ook bij wonen, bij onderwijs en bij openbare ruimten waar het gaat om toegankelijkheid. Dus inclusie jaagt ook dingen aan, bij andere programma’s en onderwerpen. Dus het is eigenlijk iets van het hele college geworden. En dat is wel veranderd de afgelopen jaren en dat vind ik wel een hele positieve verandering.
Tim Kroesbergen: Als je kijkt naar de afgelopen tijd, wat er is veranderd op het gebied van inclusie, waar ben je heel tevreden over?
Martien Louwers: Nou, waar ik wel tevreden over ben is de Arnhemse Standaard Toegankelijkheid, dat was een voorstel dat in de vorige periode is aangenomen en wat ik kon gaan uitvoeren. De gedachte erachter is dat toegankelijkheid de norm is en dat wij in onze Arnhemse standaard verder gaan dan wat een bouwbesluit ons voorschrijft.
Dus dan gaat het om de toegankelijkheid van alle gemeentelijke gebouwen, daarin gaan we dus een stap verder dan wat landelijk de norm is. En dat hebben we ook helemaal samen met het Apcg vorm gegeven wat het dan zou moeten zijn, wat dan die extra eisen en voorwaarden zijn. Het heeft best wel even geduurd voor we zover waren dat het ook onderdeel werd van alle vastgoed, onderwijs, ja alle gebouwen in de stad.
Maar als er nu iets verbouwd of nieuw gebouwd wordt, dan is dat de standaard en ik ben er best trots op dat wij daarin als Arnhem vooruitlopen. Dus dat vind ik een positieve ontwikkeling. En ik kan ook uit ervaring spreken want dat is ook wel waarom de portefeuille inclusie mij extra aanspreekt. Mijn vader zit in een rolstoel, hij heeft een spierziekte en dat zou misschien nog wel mijn voorland kunnen zijn over 25 jaar. Dus dan zie je in de praktijk hoe weinig er toegankelijk is, ook in Arnhem. We hebben een paar prachtige toegankelijke gebouwen, maar zeker niet overal, dus daar is nog een wereld te winnen in de toegankelijkheid, zodat iedereen, want dat is het uitgangspunt, zelfstandig mee kan doen in de maatschappij.
Want dat is ook ontzettend belangrijk. Want als je altijd afhankelijk bent van de hulp van anderen of als je ergens gewoon niet naar binnen kunt, dan is die zelfstandigheid er niet. En dat is volgens mij ook wat het VN verdrag zegt. Daar moeten we naar streven, dat iedereen zelfstandig mee kan doen in de maatschappij. En je kunt nooit voorkomen dat je ergens misschien wat hulp nodig hebt, maar het uitgangspunt is die zelfstandigheid.
Tim Kroesbergen: Ja, precies, die zelfstandigheid kan echt heel veel geven, dat weet ik ook uit eigen ervaring, dat het echt je leven zo enorm verrijkt en dat de deuren open gaan op het moment dat je zelf meer de wereld in kan gaan. En Arnhem in kan gaan.
Martien Louwers: Precies.
Marjolein van den Broek: Ja, het is heel belangrijk dat je een actief zelfstandig leven kan leiden. En waar zie jij nog uitdagingen liggen?
Martien Louwers: Ik zie er nog best wel een aantal. Waar het gaat om toegankelijkheid hebben we nu wel mooie voornemens maar voordat het dan zover is, voordat een gebouw echt toegankelijk is of de hoofdlooproutes zijn aangepast, dat duurt dan even, dat heb ik ook wel moeten leren in de gemeente, je kunt een mooi plan hebben maar voordat het zover is ben je ook weer een paar jaar verder.
Dus het vraagt continue aandacht. Als je kijkt naar werk en inkomen dan hebben we ook best wel wat stappen gezet. Ook naar dat we voorwaarden stellen of dat we goede afspraken maken over social return. Dat we ook aan partners vragen met wie we zaken doen: neem ook mensen aan met met een wat grotere afstand tot de arbeidsmarkt, daar zetten we sowieso veel meer op in, ook als gemeente zelf, als inclusieve organisatie willen we ook voldoen aan de banenafspraak en nog meer dan dat. En niet alleen op papier, maar ook mensen een vast contract te geven.
Dus er werken ook echt wel meerdere mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of een beperking. Dus dat zijn wel stappen die gezet zijn. Maar ook daarin kunnen we nog veel meer doen want die inclusieve samenleving vraagt ook dat het makkelijker wordt voor werkgevers om mensen dan in dienst te nemen en dat zo’n aanpassing bijvoorbeeld van de werkplek dan ook makkelijk kan en daar kunnen we ook als gemeente bij helpen. Dus er zijn stappen, maar we kunnen nog iets grotere stappen gaan zetten.
Tim Kroesbergen: Ja. Ik wil even inhaken op social return. Ik weet niet of onder alle luisteraars bekend is wat daarmee bedoeld wordt.
Martien Louwers: Als gemeente kopen wij best veel diensten in of maken wij afspraken, bijvoorbeeld over de schoonmaak of over bijna alles wat we doen op het gebied van welzijn en of met bedrijven maken we afspraken.
En wat we dan zeggen is dat een deel van de opdracht die ze van ons krijgen ook op een sociale manier moet worden ingevuld. En dat kan door een deel van het werk te laten doen door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het kan ook zijn dat je extra stageplaatsen biedt voor jongeren bijvoorbeeld vanuit het speciaal onderwijs.
Het kan van alles betekenen, maar daarmee stimuleren wij als overheid dat ook bedrijven daar over nadenken op z’n minst en je geeft ook bedrijven de kans die daar al heel ver mee zijn, want die hebben dan een streepje voor op het moment dat jij iets aanbesteedt of iets inkoopt. Dus als er bedrijven zijn die al heel goed inclusief werken, dan kunnen zij eerder een opdracht krijgen bij de gemeente omdat wij dat in onze voorwaarden dan ook aangeven dat we dat belangrijk vinden.
En zo helpen we wel die inclusieve arbeidsmarkt ook een stapje verder.
Tim Kroesbergen: Ja. Een mooi systeem om tot een inclusiever Arnhem te komen.
Martien Louwers: Ja, en het zou vanzelfsprekend moeten zijn en dat wil je overal en dat is ook wel mijn ervaring in deze portefeuille. Het is niet eens vaak onwil, maar ook onwetendheid en ik weet vanuit het Apcg en ik kan me ook voorstellen als je daar elke dag mee bezig bent dat je denkt goh, hoe vaak moet ik het nog vertellen? Maar vertellen helpt wel en dan merk je ook dat er meer organisaties best willen, maar dat ze niet altijd weten hoe ze moeten veranderen.
Als we ze daar dan bij helpen, dan komen we samen een stap verder.
Tim Kroesbergen: Ja. En als we dan nog even gaan naar de eindbijeenkomst van de inclusieagenda, daar was Marjolein ook bij. Daar is de inclusieagenda gepresenteerd. Is er een punt waarvan de gemeente zegt: dat gaan we nu het eerste aanpakken. Dat is echt heel belangrijk. Zit daar iets van een prioriteit in?
Martien Louwers: Nou, er zijn een heleboel aanbevelingen gegeven vanuit gesprekken met de stad wat we nog beter en anders zouden kunnen doen. En wij hebben gezegd: we gaan daar een uitvoeringsplan van maken en daarin nemen we zoveel mogelijk van die zaken natuurlijk mee in wat we er dan mee gaan doen. Dus prioritering geven vind ik lastig, maar dan zou ik bijna terugvragen van wat zou wat jullie betreft dan als eerste moeten, wat er misschien morgen kan moeten we morgen al doen.
En sommige zaken zijn wat groter, veel omvattender en daar heb je misschien wat meer tijd voor nodig. En misschien ook wat meer geld, want dat is natuurlijk ook altijd een vraag. Dat vraagt ook wat langere tijd om dat dan goed te regelen. Maar wat we morgen kunnen doen kunnen we morgen doen. Ja, er zit heel veel in. Dus ik vind het lastig om zo de prioriteringen te zeggen.
Tim Kroesbergen: Of iets wat je uit de agenda zelf heel erg aan het hart gaat of wat je raakte in het proces tot die agenda er was
Martien Louwers: Wat natuurlijk heel praktisch is, is de woonvraag. Dus je ziet dat het aanpassen van een woning of überhaupt het aangepaste woningen bouwen dat vraagt wat maar daar zijn al wel afspraken over gemaakt. Dat is natuurlijk wel een voorwaarde. Iedereen moet zo goed kunnen wonen en daar begint ook je zelfstandigheid. Maar goed, die is ook belangrijk in het onderwijs of in werk en inkomen.
Het heeft een plek bij alles en wat raakt me dan?
Dat was ook het verhaal van Signe. Volgens mij is Signe zeven en wat zij heel graag wil is gewoon ook spelen en naar een festival en naar school. En waar ze dan allemaal tegenaan loopt dat is best wel wat. Als je dan als moeder voor je kind wil dat ze overal aan mee kan doen en altijd weer die strijd moet voeren, nou dat raakt mij dan wel.
Dan denk ik, ja die strijd moeten we dan maar samen voeren. Want het kan niet zo zijn dat zij niet mee kan doen aan iets wat voor kinderen in Arnhem voor alle kinderen in Arnhem zou moeten zijn. Een speeldorp of een speeltuin. Dat raakt mij, dan denk ik ja dat moet de toekomst zijn. Het moet vanzelfsprekend zijn dat kinderen mee kunnen doen. En dat kun je met kleine aanpassingen, als je dan een speeltuin bouwt denk er dan op z’n minst over na. En we hebben dat al met die Arnhemse Standaard Toegankelijkheid en we gaan speeltuinen inclusiever maken.
Maar dat raakt mij wel, dat je er zo hard tegenaan kan lopen dat iets gewoon nog niet werkt terwijl het zo vanzelfsprekend zou moeten zijn.
Marjolein van den Broek: Wat gaan Arnhemmers concreet merken van de inclusieagenda? En op welke termijn verwacht je dat?
Martien Louwers: Wat Arnhemmers ervan gaan merken is dat we een aantal concrete stappen gaan doen om Arnhem nog inclusiever te maken. Bijvoorbeeld alle schoolgebouwen toegankelijk voor alle kinderen, inclusief onderwijs in Arnhem door aansluiting bij landelijke projecten.
Dat zijn stappen die we zetten, ook bij werk en inkomen.
Nog nadrukkelijker bijvoorbeeld die opdrachten verstrekken aan werkgevers die inclusief ondernemen en het inclusief ondernemerschap nog verder ondersteunen. Maar ook ervoor zorgen dat de ondersteuning er is dat iedereen zelfstandig mee kan doen. Dus wat we dan gaan zien is dat – ik zei net al het vraagt wel geduld en een lange adem – maar dat we gaan zien dat Arnhem steeds inclusiever wordt, dat het makkelijker en toegankelijker wordt.
En voor de volgende generatie, nu moeten we de aanpassingen doen die we kunnen doen. Voor de volgende generatie moet het vanzelfsprekend zijn dat ze volledig overal inclusief kunnen deelnemen aan alles wat er is in Arnhem.
Marjolein van den Broek: In de inclusieagenda zijn een aantal punten genoemd maar vrije tijd en vervoer zijn ook nog hele belangrijke thema’s. Is daar ook nog ruimte voor om daar mee aan de slag te gaan?
Martien Louwers: Zeker de onderwerpen in de inclusieagenda zijn ook als belangrijk genoemd door de mensen die daar op bevraagd zijn. Dus daarom zijn die onderwerpen gekozen. Maar wat ik al zei, inclusie is onderdeel van alles wat we doen in de stad, dus dat is ook vervoer en vrije tijd. Dat hoort daar zeker bij. Dus ja, die inclusie agenda heeft een aantal focuspunten waarvan we zeggen daar gaan we sowieso mee aan de slag, maar dat neemt niet weg dat ons vervoer ook toegankelijk moet zijn.
Tim Kroesbergen: Dan tenslotte nog de vraag: heb je nog een laatste wens voor Arnhem, hoe Arnhem kan verbeteren op het gebied van inclusie?
Want straks ben je geen wethouder meer als er een nieuw college zit.
Martien Louwers: Wat ik als wethouder graag wil is dat in ieder geval het programma inclusie verdergaat. Ja, dat de inclusieagenda en de uitvoeringsagenda die daarbij komt dat die ook uitgevoerd wordt. En dat vraagt dus ook om investeren, dat vraagt om aandacht, dus dat vraagt in ieder geval om een wethouder inclusie die daar vol mee aan de slag kan gaan in samenwerking met alle partners. Want dat vind ik wel heel mooi als wethouder inclusie dat je in ieder geval weet dat je er niet alleen voor staat.
We hebben heel veel partners in de stad die zich daar ook hard voor maken. En ja, volgens mij is het een onderwerp waarvan we met z’n allen moeten zeggen: dat vraagt om extra aandacht en een wethouder die ook alle collega’s eraan helpt te herinneren hoe belangrijk inclusie is. Of het nu gaat om wonen of onderwijs of zorg. En dat het ook iets is wat breed overal die aandacht heeft.
Dus dat het niet alleen iets is van de wethouder inclusie, maar ook iets is van het hele college.
Tim Kroesbergen: Mooi. Dan wil ik bij deze de podcast afsluiten en dank ik heel hartelijk Martien Louwers voor haar aanwezigheid.
Dan wil ik alle luisteraars oproepen om zich vooral te abonneren op de podcast en dan spreek ik iedereen weer in de volgende aflevering. Tot ziens.