Als ik nou even kijk naar toegankelijkheid: veel mensen denken dan aan fysieke toegankelijkheid, drempels
Tim Kroesbergen: Welkom bij Inclusiecast Arnhem, de podcast van het Apcg, het Arnhems platform chronisch zieken en gehandicapten, waarin we het gaan hebben over de toegankelijkheid en inclusie. Met deze podcast willen we jullie kennis verbreden over waar mensen met een beperking in Arnhem mee te maken hebben. Dit is ook waar het Apcg zich voor inzet: maandelijks zal er een aflevering online komen die je op de bekende podcast plekken kunt vinden.
In deze aflevering zit Marko Meijer van Festival Sonsbeek & State of Fashion en Harold Oddens van Hoogte80.
Beide welkom.
Om met jou te beginnen Marko, Sonsbeek & State of Fashion, hoelang is dat festival al in Arnhem en wat wil je er zoal meer over vertellen?
Marko Meijer: Goedemorgen Tim, dankjewel. Sonsbeek & State of Fashion. Sonsbeek kent een hele lange geschiedenis. Het festival van Sonsbeek is ergens na de oorlog, in 1956 uit mijn hoofd, er voor het eerst geweest. En the State of Fashion is er eigenlijk pas twee jaar. Dus the State of Fashion komt voort uit de modebiënnales die geweest zijn en heeft een nieuwe vorm gekregen in 2018 en is ook dit jaar weer van de partij in de evenementen in Arnhem. En ze zijn samen één stichting om nog wat meer draagkracht te hebben en door de jaren heen continuïteit te waarborgen.
Tim Kroesbergen: Sonsbeek en het mode-aspect is samen één stichting?
Marko Meijer: Yes, Sonsbeek & State of Fashion, ja.
Tim Kroesbergen: Dan Harold, Hoogte80, bestaat dat ook al vele jaren?
Harold Oddens: Dag Tim. Nou, wij zijn ook na de oorlog gestart, maar wel veel verder na de oorlog. Hoogte80 is in 2009 begonnen. Aanvankelijk was er een groep mensen die een festival wilde organiseren, ze zochten een plek en er waren wat mensen die rondom het Hoogte80 terrein woonden, die zochten eigenlijk een festival. Die zijn eigenlijk bij elkaar gekomen en hebben Hoogte80 gecreëerd. Dat was in 2009.
Tim Kroesbergen: Ja. Voor de mensen die niet heel goed bekend zijn in Arnhem, waar vindt Hoogte80 precies plaats en hoe ziet het er ongeveer uit?
Harold Oddens: Het Hoogte80-festival is genoemd naar het park, het park heet Hoogte80, en de reden dat het Hoogte80 heet is omdat het 80 meter boven NAP ligt, dus boven zeeniveau. De mensen die Arnhem kennen weten dat we tegen de heuvels van de Veluwe aanliggen en dat er dus nogal wat hoogteverschillen zijn. Voor de mensen die uit Zeeland of uit Groningen komen, als die hier op het festival terecht komen dan kijken ze hun ogen uit, dan denken ze: zijn we in het buitenland terechtgekomen? Je hebt daar echt een prachtig uitzicht, je kan ook heel ver kijken, je kan Duitsland zien, je ziet Nijmegen liggen.
Dat typeert ook wel een beetje het festival, het idee dat je heel ver van je af kan kijken geeft veel mensen het gevoel van ruimte en vrijheid en dat gevoel draagt ook bij aan de ontspannen sfeer die op het festival hangt. Wat is het voor een festival, het is vier dagen lang theater, muziek, dans en literatuur. In de open lucht.
Het zijn allemaal verschillende podia en tentjes en daadwerkelijk in de open lucht vind je allemaal voorstellingen. De toegang tot het festival is vrij, omdat we op die manier ook een heel breed publiek willen bereiken en mensen betalen op het moment dat ze een voorstelling gaan bezoeken.
Tim Kroesbergen: Oké. En Hoogte80, we nemen dit op begin juni, is net geweest. Kun je iets over het afgelopen festival vertellen en dan misschien ook over de toegankelijkheid en inclusie?
Harold Oddens: Ja. We zijn altijd rondom Hemelvaart, dan starten we altijd. Dus de datum verschuift, dat was dit jaar van 26 tot en met 29 mei, dus we hebben het er net op zitten. Ze zijn net een beetje aan het bijkomen. We hebben een fantastische editie gedraaid en ik denk dat Marko dat ook wel zal beamen : de aanloop naar deze editie was wel heel ‘rocky’ of hobbelig zo te noemen. En dat heeft er ook alles mee te maken dat iedereen die de krant leest of het journaal volgt, die weet dat de wereld er wat anders uit is gaan zien. En in de evenementenbranche betekent het heel weinig personeel, er is moeilijk aan personeel te komen, mensen zijn in coronatijd uitgestroomd, er is moeilijk aan materialen te komen, er zijn heel veel festivals, we hebben veel meer moeite moeten doen dan voorheen om alles voor elkaar te krijgen.
Tim Kroesbergen: Herken je dit Marko?
Marko Meijer: Absoluut, absoluut. En ik denk dat Sonsbeek & State of Fashion in een iets ander segment zit, maar het is uiteindelijk ook gewoon een meerdaags evenement wat een opbouwperiode heeft en heel graag ook het juiste publiek wil bereiken, al het publiek wil bereiken misschien zelfs wel, en dat is na afgelopen jaren best wel wat moeilijker geworden. Maar geeft ook vind ik nieuwe inzichten en ruimte voor nieuwe inzichten. En op sommige punten kan je daardoor ook het wiel weer opnieuw uitvinden en je focussen op dingen die nog belangrijker zijn, onder andere de toegankelijkheid.
Tim Kroesbergen: Haha. Kun je daar een voorbeeldje van geven Marko?
Marko Meijer: Nou, binnen organisaties is, dat denk ik, ik loop nog niet zo heel lang mee, maar zolang als ik meeloop is dat toegankelijkheid van een evenement een ‘lastminuteding’ is geweest of iets wat er wel bij kan pas als er geld over is of als er tijd over is.
En omdat we nu de afgelopen jaren anders hebben moeten denken, kunnen we dit een plaats geven binnen de organisatie. Dat heb ik de afgelopen twee jaar vanuit de productie zelf al gedaan en al geprobeerd bij de Sonsbeektentoonstelling vorig jaar om daar vooraf over na te denken. En nu bij State of Fashion heb ik dat ook in een vroeg stadium al meegenomen in onze organisatie zeg maar, want we vinden toegankelijkheid echt belangrijk voor iedereen. De inclusiviteit, wat kunnen we doen op voorhand zodat we niet op het laatste moment in paniek nog iets gaan proberen wat misschien helemaal niet aankomt.
Dat is deels gelukt maar nogmaals ook om zijn woorden te beamen is dat ook deze keer wel weer heel moeilijk geweest, de hele aanloop naar zo’n festival toe ja.
Tim Kroesbergen: Kun je een voorbeeld geven van iets wat nu door de langere aanloop meer ingebed was qua toegankelijkheid en wat goed heeft uitgepakt of misschien een les die jullie hebben geleerd?
Harold Oddens: Sorry, vraag je dat aan ons beiden eigenlijk?
Tim Kroesbergen: Ik vroeg het aan Marko maar als jij het wil beantwoorden dan mag dat ook.
Marko Meijer: Zeker.
Harold Oddens: Nou Tim en dat is ook voor mij de reden om in te gaan op je uitnodiging, ik vind dat wij veel te weinig gedaan hebben. En dat is niet per se een soort mea culpa, maar ik merk ook wel en in ieder geval voor het type organisatie als wij zijn, waar ik mee bedoel we zijn echt een projectorganisatie, dat een paar maanden voor tijd er eigenlijk echt wordt begonnen, dat betekent dat we relatief veel uitstromen. Met de corona hebben we helemaal veel uitstroom gehad, mensen die iets anders zijn gaan doen dus dan dat je met een nieuw team weer start, maar dat je te weinig nog de urgentie hebt kunnen inbedden dus de urgentie in het denken van: het is belangrijk en ook nog de tools vinden om het te gaan doen om ook daadwerkelijk het maximale wat je dat jaar kunt doen ook eruit te halen.
En ik zei net dat de reden voor mij om aan die podcast mee te doen is om ook wel dat besef erin te houden. En wij hebben ook heel veel dingen die niet geregeld waren, alleen al het stoepje! Als je met een rolstoel bij ons aankwam had je het toch wel moeilijk om het terrein op te komen. En het terrein is al van zichzelf niet echt toegankelijk, het is hoog en hobbelig maar blijkbaar is de drempelhulp dus gewoon er weer bij ingeschoten.
Tim Kroesbergen: Het zijn wel lessen die je gaandeweg leert en die je dan moet opslaan zodat je die volgend jaar dan kan tackelen.
Harold Oddens: Ja, dit is niet exemplarisch voor alles hoor, ik bedoel dat onze hele ‘signing’ op dag vier nog niet eens is opgebouwd. Op een gegeven moment kan je niet meer doen dan dat je gedaan hebt en dan schieten dingen erbij in dus je moet het ergens op een hele andere manier gaan organiseren. Dat klinkt misschien gek, kijk op papier kan ik het ook zo gaan uittekenen maar om het echt goed te organiseren dat kost je jaren. En dat begint inderdaad bij een heel nadrukkelijk besef en de wil om het ook te gaan doen.
Tim Kroesbergen: Ja, als ik nou even kijk naar toegankelijkheid: veel mensen denken dan aan fysieke toegankelijkheid, drempels, terwijl ik weet dat Hoogte80 ook op een hele andere manier daarmee bezig is namelijk bijvoorbeeld door het ‘no language’ programma-aspect en het inzetten bijvoorbeeld van mimespelers.
Harold Oddens: Ja, dat klopt. Om even een voorbeeld te geven: op 20 juni hebben we de eerste gesprekken met Tg Signum, een inclusieve theatergroep die met ook een dove acteur werkt, dus dat we eigenlijk over een week al gaan starten, dus hoe kunnen we over een jaar een dermate programma gaan neerzetten, of een programmaonderdeel, die ook niet alleen bereikbaar is voor die groep, maar dat we in dat jaar ook die groep bereikt hebben zodat men er ook weet van heeft en kan komen als ze dat ook willen.
Maar dat is misschien ook een beetje waar je aan refereert, Tim, van je hebt misschien niet alles gedaan maar dat is dat communicatie-aspect, ook al ben je nu misschien niet op onderdelen toegankelijk, maar communiceer dat dan op zijn minst, want dan weten mensen dat ook. En zo werkt dat denk ik ook, dat als je iets gaat doen, dat je het publiek wat je daarmee beoogt, dat je die ook al in een vroeg stadium meeneemt daarin zodat ze ook ten eerste er weet van hebben en er eigenlijk ook in het voortraject al wat kunnen reageren.
Tim Kroesbergen: Ja, zeker weten. Als ik dan terugga naar Marko, dit jaar the State of Fashion, hoe is dat qua toegankelijkheid en inclusie gegaan?
Marko Meijer: Nou, wat ik denk dat ook aansluit op Harold is ook dat de continuïteit in een organisatie, dat biedt juist de mogelijkheid om langer van tevoren na te denken over hoe je je evenement toegankelijk maakt. Ook State of Fashion en Sonsbeek, er wordt een heel groot team op een heel laat moment samengesteld en op het moment dat dan de tentoonstelling of het een evenement is geweest dan gaat iedereen weer iets anders doen. En dat is al jaren zo.
Ik heb het geluk dat ik er nu vanuit de productie een aantal jaren in mee mag lopen en dus ook inderdaad die toegankelijkheid een beetje kan beogen, maar dat is wel iets dat organisatorisch breed gedragen moet worden. Ik ben in november begonnen met zoeken naar een locatie voor the State of Fashion. En daarbij hebben we niet alleen gekeken naar hoeveel oppervlakte hebben we, of hoe centraal zitten we, maar kan ik, omdat ik die ervaring heb, van voorgaande jaren, ook al kijken naar hé, hoe toegankelijk ís het dan inderdaad. En hoe druk is bijvoorbeeld een locatie als Rozet, hoeveel prikkels geeft dat, wat doet dat met de hartelijkheid tot het rolstoeltoegankelijk zijn van locaties.
Dus die continuïteit daarin en die begeleiding voor evenementen is daarin heel erg belangrijk denk ik. Dat er plek is waar wij als evenementenorganisatie ook terechtkunnen om bijvoorbeeld alle doelgroepen te kunnen bereiken. Maar ook om alle kennis vast te houden. Dus ver van tevoren proberen we dat wel daarin mee te nemen, maar we zijn we ook wel heel erg zoekende als evenement.
Tim Kroesbergen: Ja. En in dat proces helpen New Pack en Schakel025 volgens mij ook best wat.
Marko Meijer: Ja, zeker. Daar hebben we van tevoren al een aantal gesprekken mee gehad, een aantal uitnodigingen, cursussen en lezingen hoe dit mogelijk te maken, en een heel begeleid project hebben we in ieder geval vorig jaar voor een Sonsbeek tentoonstelling gehad. Daar zijn uiteindelijk rondleidingen uitgekomen op één van de locaties voor slechtzienden en blinden die daar een eigen rondleiding konden krijgen. Die organisaties die helpen daar heel erg in. Ik ben ook blij dat ook Harold en wij daar actief in meegenomen worden om samen met de gemeente te bekijken wat daarin nog meer mogelijk is. Hoe we dit nog beter kunnen doen.
Tim Kroesbergen: Het stopt nooit, het toegankelijker worden. Is er nu we op het einde van de podcast zijn nog een laatste iets wat jullie hebben ervaren en aan andere festivals zouden willen meegeven?
Harold Oddens: Nou, dat sluit misschien een beetje aan bij het verhaal dat Marko net vertelde. Ik ben er een heel groot voorstander van om daarin te gaan samenwerken. Want het ene festival is groot. Je hebt grote festivals of festivals met een grote organisatie, laat ik het zo zeggen, wij waren nog een soort klein team dat het hele jaar door werkt. En je hebt kleine festivals met een hele kleine organisatie. En die kunnen die kennis heel moeilijk gaan ontwikkelen.
En daarin zouden we eigenlijk heel goed kunnen gaan samenwerken om kennis over te dragen en niet alleen met bewustzijn maar ook hoe pas je het praktisch toe, wat vind je waar, wat werkt, om dat op een manier beter te gaan borgen, in ieder geval, binnen de evenementen van de regio Arnhem, om ook echt stappen te kunnen gaan maken. Want het is vaak, en dat is niet om een excuus te gaan gebruiken, maar zeker de wat kleinere organisaties, nou het is al een hele toer om je festival op poten te zetten. En dan komt dit er ook nog bij. En dat is misschien een verkeerde gedachte of wat je daar ook van vindt, maar het is in ieder geval de realiteit. En we zouden dat naar mijn idee best voor een groot deel kunnen gaan oplossen om daarin samen op te trekken. Door bijvoorbeeld een toegankelijkheidscoördinator aan te stellen die de ‘best practices’ gewoon overal bij kan implementeren.
Dat neemt niet weg dat de wil en de urgentie die moet natuurlijk bij de organisatie zitten. Als organisatie moet je zeggen: dit vinden wij belangrijk en dit willen wij.
Tim Kroesbergen: Yes. Heb jij daar nog iets op aan te vullen Marko?
Marko Meijer: Ik denk dat dat heel mooi verwoord is. Dankjewel.
Tim Kroesbergen: Dan zou ik hierbij de podcast willen afsluiten ook nog met een oproep aan de luisteraars. We zitten nu voor, misschien al een beetje in de zomer, de festivalzomer, mocht je naar een festival gaan en daar nog feedback op hebben rond toegankelijkheid en inclusie dan kun je die altijd ook mailen naar info@apcg.nl en dan zorgen wij dat dat bij de juiste personen terecht komt. Dan zou ik heel graag Harold Oddens en Marko Meijer hartelijk willen bedanken voor dit mooie gesprek.
Harold Oddens: Graag gedaan Tim, jij ook bedankt.
Marko Meijer: Jij ook bedankt, zeker.
Tim Kroesbergen: Dan hoor ik de luisteraar graag de volgende aflevering weer, tot dan.