Speerpunten Apcg voor gemeenteraadsverkiezing 2026

Voor een inclusief en toegankelijk Arnhem

In 2026 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Dit is ook het jaar waarin het VN-verdrag Handicap 10 jaar in Nederland van kracht is.

Dit VN-verdrag gaat over de meest basale mensenrechten voor mensen met een beperking. Toegang tot zorg, vervoer, gebouwen, onderwijs, arbeid, verkiezingen en informatie. Een toereikend inkomen. Een passende woning. Veel mensen met een beperking ervaren dat zij nog steeds niet op een gelijkwaardige manier mee kunnen doen. Mensen met een beperking staan op al deze terreinen nog steeds op achterstand.

De gemeenteraadsverkiezingen van 2026 zijn het moment voor verandering. Toegankelijkheid en inclusie beginnen lokaal. De gemeente Arnhem kan een verschil maken, daarin zijn de afgelopen jaren stappen gezet. Maar er is nog veel werk te doen.

Politieke partijen zijn op dit moment de standpunten voor de verkiezingen aan het opschrijven. Ieder(in) heeft een manifest geschreven voor de gemeenteraadsverkiezing. Het Apcg heeft daarnaast concreet gemaakt wat voor Arnhem belangrijke speerpunten zijn.

Met deze speerpunten en het manifest geven wij aan wat belangrijk is voor de partijprogramma’s voor de gemeenteraadsverkiezing 2026.

Toegankelijkheid

Toegankelijk bouwen en ontwerpen

In projecten heeft toegankelijkheid nog niet altijd de aandacht die nodig is om een werkelijk toegankelijke stad in te richten. Duurzaamheid en toegankelijkheid worden nog te vaak tegenover elkaar gezet. Terwijl mensenrechten toch juist ook onderdeel zijn van een duurzame samenleving en mensen met een beperking ook de problemen van klimaatverandering ervaren.

Er zijn afspraken nodig hoe toegankelijkheid standaard een plek moet krijgen in gebiedsvisies met een betere borging binnen projectmanagement. Toegankelijkheid is niet slechts één van de belangen, maar een belangrijke randvoorwaarde, net als veiligheid.
Bij erfgoed en monumenten wordt toegankelijkheid nu nog vaak gezien als iets wat afbreuk doet. Terwijl toegankelijkheid en inclusie ook gezien kunnen worden als iets wat waarde toevoegt aan erfgoed. Focus op de betekenis en bedoeling uit het verleden en vertaal die naar nu. Zo kan erfgoed werkelijk erfgoed voor iedereen worden. Er is dus een inclusieve visie op erfgoed nodig.

Mobiliteit

In nieuwe projecten worden steeds vaker autoluwe zones ingericht. Dit kan een verbetering van de toegankelijkheid betekenen. Voorwaarde is dat er voor bewoners en bezoekers die vanwege hun beperking afhankelijk zijn van een auto wel voorzieningen worden getroffen. Dus gehandicapten parkeerplaatsen zijn noodzakelijk.
Een andere trend in autoluwe gebieden is om voetgangers en fietsers dezelfde ruimte te laten delen. Dit is onveilig en dus ontoegankelijk voor mensen die niet (goed) kunnen zien of informatie niet snel kunnen verwerken. De gemeente zou zonering van verkeerstromen als uitgangspunt van beleid moeten vaststellen.
Bij het inrichten van oversteken zien we dat bijvoorbeeld aanrijdtijden van busvervoer of snelfietsroutes als argument worden gezien om geen zebrapaden of verkeerslichten te plaatsen. Bij veilig oversteken wordt uitgegaan van ziende mensen die snel kunnen reageren, dat maakt oversteken nu vaak ontoegankelijk. Inclusief oversteekbeleid is nodig.
De gebruikers van fietspaden zijn heel divers. Ook mensen met een beperking zijn “fietser”, bijvoorbeeld met een handbike, scootmobiel, driewielfiets, maar ook elektrische rolstoel. Op dit moment worden mensen met een beperking alleen als voetganger gezien, waardoor fietspaden en infrastructuur vaak ontoegankelijk is. Er is inclusief fietsbeleid nodig.

Inclusieve activiteiten en recreatie

Er worden veel leuke evenementen en activiteiten georganiseerd in de stad. Zowel door professionals als door inwoners. Het is niet vanzelfsprekend dat kinderen en volwassenen met een beperking zich welkom voelen en mee kunnen doen.

Neem eisen voor toegankelijkheid en inclusie op bij evenementenvergunningen en subsidieregelingen.
Stel heldere verwachtingen over toegankelijkheid en inclusie bij activiteiten vanaf professionele organisaties zoals Rijnstad en Sportbedrijf maar ook Jeugdland.
Inwoners die activiteiten organiseren moeten ondersteuning kunnen krijgen om hun activiteiten inclusief te organiseren. Deze kennis moet in de wijken worden geborgd. Mogelijk kunnen organisaties als Rijnstad en Sportbedrijf Arnhem daar een rol in spelen.
Er is nu geen plek waar informatie over toegankelijke recreatie in Arnhem wordt gebundeld. Het is logisch om dit bij Citystore Arnhem onder te brengen. Dat is de plek waar informatie over recreatie in de regio nu al wordt verzameld, alleen ontbreekt hier nu nog informatie over toegankelijkheid.

Stimuleren ondernemers

Sinds 2024 heeft Arnhem een toegankelijkheidsfonds voor ondernemers. Dit fonds eindigt op 31 december 2025. Uit andere gemeenten weten we dat structurele ondersteuning en stimulering van ondernemers belangrijk is.

Veiligheid en crisissituaties

Na de grote brand in de Arnhemse binnenstad, was er geen informatie in Nederlandse Gebarentaal beschikbaar. Zorg dat crisiscommunicatie toegankelijk wordt door de inzet van een tolk Nederlandse Gebarentaal en live ondertiteling. Dit vergt afstemming met lokale omroepen die de communicatie verspreiden.
Op dit moment is er geen aandacht voor het veilig kunnen vluchten voor mensen met een beperking in veiligheidsplannen en bij veiligheidsdiensten. Maak inclusief veiligheidsbeleid en stel standaard eisen aan toegankelijkheid van vluchtroutes bij evenementen.
Maak een plan voor noodstroomvoorziening voor mensen die voor overleven afhankelijk zijn van elektriciteit, gezien de steeds vaker voorkomende stroomstoringen.

Zorg en ondersteuning

Schaarste in de zorg als gevolg van vergrijzing levert dilemma’s op. Er wordt gesproken over het eerlijk delen van de lasten. Eerlijk delen wil zeggen dat er een eigen aanpak nodig is voor mensen die levenslang en levensbreed ondersteuning nodig hebben. Erken dat er een verschil is tussen mensen die levenslang ondersteuning nodig hebben en mensen die dat voor kortere duur, bijvoorbeeld levensfase gebonden nodig hebben.

Het is in strijd met mensenrechten om alleen mensen met een beperking/ chronische ziekte een levenlang de gevolgen van schaarste te laten dragen, terwijl anderen dit enkel in een veel kortere periode hoeven te doen. Daarom pleiten wij om juist in deze tijd van bezuiniging op het sociaal domein echt anders te gaan kijken.

Maak binnen de WMO apart beleid en andere afwegingen voor mensen die levenslang en levensbreed ondersteuning nodig hebben.
Maak langdurig en levenslang beschikken het uitgangspunt bij mensen met een levenslange, levensbrede beperking. Elk jaar opnieuw weer moeten herhalen dat je nog steeds een spierziekte hebt, nog steeds niet kunt zien of nog steeds een verstandelijke beperking hebt is vernederend en inefficiënte inzet van tijd en geld. Maak langdurige en levenslange indicaties mogelijk.
De resultaten van onze enquête over ervaringen met het keukentafelgesprek laten zien dat een andere werkwijze van het wijkteam bij mensen met een levenslang, levensbrede beperking noodzakelijk is:
- Zet in op een methode om het eigen leven en eigen regie centraal te stellen zoals doorbraakmethode van IPW. Zorg als gemeente dat je de inwoners of gezinnen waar dit speelt kent, ga uit van vertrouwen, benut adviezen van betrokken professionals, zorg voor één aanspreekpunt, voorkom bureaucratie en dat mensen steeds opnieuw hetzelfde verhaal moeten vertellen en denk mee in wat er nodig is voor kwaliteit van zorg en leven voor de aanvrager van een voorziening en diens naaste(n).
- Al jaren wordt gesignaleerd dat wijkcoaches vaak onvoldoende kennis hebben over mensen met een levenslang/levensbrede beperking. Wijkcoaches zijn generalisten, ook de wijkcoaches in de meer gespecialiseerde teams. Voor inwoners is nu niet duidelijk welke kennis er van een wijkcoach mag worden verwacht. Maak een openbaar (kennis)profiel van de wijkcoaches, waarbij wordt aangegeven over welke kennis zij beschikken en voor welke zaken een expert nodig is. Voorwaarde is dat er dan ook vertrouwen vanuit het wijkteam is in het oordeel van experts.
- Inwoners hebben behoefte aan iemand die met ze meekijkt wat mogelijk is. Zorg dat wijkcoaches breder kijken dan de expliciet gestelde hulpvraag (de vraag achter de vraag) en indien nodig ook zoeken naar mogelijkheden buiten de WMO (bijv. een aanvraag bij de Dullertsstichting, opzetten crowdfunding etc.)

Wij pleiten voor inzet van ervaringsdeskundigheid in het wijkteam:
- Door inzet van geschoolde ervaringsdeskundigen binnen de wijkteams voor bijvoorbeeld intervisie en coaching van wijkcoaches.
- Bij de vertaling van gemeentelijk beleid naar werkwijze door het wijkteam.
Maak langdurige en intensievere onafhankelijke clientondersteuning mogelijk bij mensen in complexe situaties (bijv. gezinnen met kinderen, of mensen met zeer progressieve aandoeningen).

Wonen

Sinds mensen zonder beperking problemen ervaren met het vinden van een woning, wordt gesproken over een ‘wooncrisis’. Maar wonen is voor mensen met een beperking altijd al een crisis geweest. Toch zien we dat vragen om in projecten toegankelijk te bouwen worden weggewuifd. Alsof het vanzelf wel goed komt. Dat is niet zo, bij woningbouw heeft toegankelijkheid nog onvoldoende aandacht. In de Arnhemse prestatieafspraken worden mensen met een beperking niet eens genoemd. Landelijk dreigt de minister toegankelijkheidseisen te schrappen voor woningbouw. En er zijn geen heldere afspraken over de bouw van woningen die geschikt zijn voor mensen die gebruik maken van een rolstoel of geluidsisolatie voor mensen die prikkelgevoelig zijn. En je wil niet alleen ergens kunnen wonen, maar ook bij je buren op bezoek kunnen of bij vriendjes thuis kunnen spelen.

Maak als gemeente een visie op toegankelijk en inclusief wonen. Met doelstellingen op het gebied van woningen die bewoonbaar zijn door mensen met een beperking en de bezoekbaarheid van woningen. De normen en definities van de NEN 9120 moeten hierbij het uitgangspunt zijn.
Gebruik deze visie als uitgangspunt bij gesprekken met projectontwikkelaars en woningcorporaties.
Onderzoek van Companen (bijlage bij woonvisie) liet zien dat gemeente en corporaties geen overzicht hebben van welke woningen bewoonbaar zijn door mensen met een fysieke beperking. Voor mensen die prikkelgevoelig zijn door hun beperking is überhaupt geen informatie beschikbaar. Laat de woningvoorraad in Arnhem onderzoeken, om dit woonaanbod in kaart te brengen. Gebruik hiervoor de normen en definities van de NEN 9120.
Maak afspraken over geluidsisolatie tussen woningen bij renovatieprojecten en onderzoek de mogelijkheid om geluidsisolatie te laten doen als woonaanpassing vanuit de WMO.
Zorg voor goede ondersteuning van wooninitiatieven. Landelijk en ook in Arnhem zijn steeds meer mensen die zelf hun ondersteuning willen regelen. Of ouders die dit met en voor hun kinderen met een verstandelijke beperking willen regelen. Mensen willen meer zeggenschap over wie aan hun lijf zit en wie bij ze over de vloer komt. Het organiseren van wonen en zorg vraagt om coördinatie. Op dit moment is er niemand die deze rol op zich neemt. Dat maakt het heel lastig voor mensen met woonwensen om hiermee aan de slag te gaan. Neem als gemeente een coördinerende rol bij wooninitiatieven.

Vervoer

Schaf de gemeentelijke beleidsregels voor het WMO vervoer af.
Neem bij een nieuwe aanbesteding voor doelgroepenvervoer kwaliteitsregels op, gebaseerd op de huidige problemen met Avan.
Zorg dat ook mensen die gebruik maken van een scootmobiel maar geen trap kunnen lopen wel met Avan kunnen reizen.
Maak afspraken over controle door de gemeente(raad) op invoering van regels door Avan zelf. We zien de afgelopen jaren een toename van regels die gebruik bemoeilijken, zoals een boete op last-minute boeken. In een nieuwe aanbesteding zou de vervoersorganisatie hier minder vrijheid in moeten krijgen.

Werk en Inkomen

Op dit moment is er geen structurele regeling voor mensen die door hun beperking hoge energiekosten hebben. Zorg dat hier een regeling voor komt.
Doe mee met de lobby van het centraal organiseren van studietoeslag voor studenten met een beperking. Arnhem kan worden van het netwerk van studentensteden dat hiervoor lobby voert.
Borg de inzet op inclusief werkgeverschap bij de gemeente Arnhem zelf, op alle niveaus en lagen van de organisatie. Ook voor mensen met een indicatie beschut werk.

Onderwijs

Maak werk van bouwen voor inclusief onderwijs. Op dit moment zijn alleen middelen beschikbaar voor bezoekbare schoolgebouwen. Zorg dat deze toereikend worden voor inclusief onderwijs zodat alle kinderen naar een school in de buurt kunnen.
Maak als gemeente een visie op inclusief onderwijs en laat die de basis zijn voor de inzet bij de Maatschappelijk Educatieve Agenda Arnhem.

Mantelzorg

Zorg voor het netwerk rondom iemand met een beperking of chronische ziekte. Nu wordt het netwerk ingezet als een soort onuitputtelijke bron van ondersteuning. Juist in situaties die voor een levenslang zijn, is het noodzakelijk om ook dat netwerk ondersteuning te bieden, zodat zij overeind blijven. Alleen dan kunnen zij langdurige mantelzorg bieden. Daarbij is het belangrijk om te zorgen dat mensen meer zijn dan mantelzorger, maar ook nog andere rollen kunnen behouden, zoals partner, ouder, vriendin etc.

Niets over ons, zonder ons

Basis van het VN-verdrag Handicap is dat er geen beslissingen over mensen met een beperking genomen kunnen worden, zonder hen te betrekken. Dit kan alleen met sterke belangenorganisaties. De gemeente Arnhem heeft een lange traditie om die te ondersteunen. De afgelopen jaren zien we zelf een uitbreiding van de inzet. Daarbij moet het uitgangspunt zijn dat structurele uitbreiding van inzet, ook gepaard moet gaan met structurele uitbreiding van uren. Zoals bijvoorbeeld dat in de AST wel het belang van ervaringsdeskundigheid is vastgelegd, maar zonder hier uren aan te koppelen.